Met een tweetal schoten gericht op het voertuig komt de donkergekleurde Audi A3 abrupt tot stilstand. Er zitten vier vuurwapengevaarlijke mannen in het voertuig. Twee mannen stappen uit en slaan op de vlucht. Eén van hen wordt verderop door een voorbijkomende auto geschept. Een derde man stapt uit en kijkt rechtstreeks in de loop van Tim. Op het moment dat de verdachte naar zijn broeksriem grijpt vuurt Tim één keer. De man wordt in zijn buik geraakt, maar rent weg en valt even later kermend voor het voertuig op de grond. Collega’s van Tim rennen direct op de man af om verdere actie van de man te voorkomen. De laatste man in het voertuig wordt met getrokken vuurwapen door Tim uit de auto gepraat en afgevoerd. Van alle kanten komen nog meer collega’s aangereden. Binnen no-time staat de hele straat vol met blauwe zwaailichten. Het gaat allemaal aan Tim voorbij. Ondanks de complete chaos om hem heen, lijkt hij in een soort bubbel te zitten. Hij gaat op de stoep zitten en bekijkt met trillende handen naar het tafereel voor hem. Maar liefst zesentwintig politievoertuigen zijn op het plaats delict afgekomen. Iedereen is druk, maar niemand bekommert zich om Tim. Hij voelt zich helemaal alleen. Na twintig minuten komt de begeleider van Tim met rokende banden aangereden, stapt uit en legt een arm om hem heen. Tim is nog maar één maand in dienst na het afronden van zijn politieopleiding.
Een aantal dagen na dit heftige incident is de gewonde verdachte uit het ziekenhuis gevlucht en onvindbaar. Tim moest daarom een aantal weken onderduiken, omdat voor wraak gevreesd werd. Ook werd er een groot onderzoek naar het handelen van Tim gestart. Had hij wel rechtmatig zijn vuurwapen gebruikt? Hij werd intern als verdachte gehoord. Het totale politieonderzoek duurde maar liefst acht maanden. Al die tijd voelde Tim zich onveilig. Buiten, maar ook in de politieorganisatie. Uiteindelijk bleek na grootschalig onderzoek dat Tim rechtmatig had gehandeld.
Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS)
Veertien jaar later werd Tim voor zijn posttraumatische stressklachten (PTSS) behandeld. Hij was in die tijd erg kortaf, afgestompt en had zijn emoties volledig weggestopt. Hij uitte zijn boosheid richting zijn kinderen, waardoor er ook in zijn relatie de nodige spanningen kwamen. Tim had dringend hulp nodig. Het ging gewoon niet meer langer. In de hulp die hij uiteindelijk kreeg, kwam het schietincident van veertien jaar geleden naar voren. Dat was een belangrijk kantelpunt in het leven van Tim. Het was echter niet het overhalen van de trekker wat hij als traumatisch ervaarde. Ook niet het kermen van de man of het gevaar waar Tim zelf aan bloot had gestaan. Het was juist de absolute eenzaamheid die hij ervaarde kort na zijn optreden. Tientallen collega’s hadden om hem heen gestaan, maar niemand had die avond of de dagen erna gevraagd hoe het met hem ging. Hij voelde zich helemaal alleen. Alsof er niks gebeurd was, gingen de diensten gewoon weer door. Voor gevoel en het uiten van emoties had Tim totaal geen ruimte gevoeld of gekregen.
Een nachtmerrie van zestien jaar
Het was niet de eerste keer in zijn leven dat Tim zich zo alleen en onveilig had gevoeld. Toen hij vijf jaar oud was scheidden zijn ouders en moest hij bij zijn moeder wonen. Zijn moeder was diep ongelukkig en gaf hem uit frustratie regelmatig klappen. Zijn vader zag hij niet meer. Na een jaar kreeg zijn moeder een nieuwe relatie. Deze stiefvader misbruikte hem en zijn broer jarenlang. Ook van zijn broer kreeg hij regelmatig klappen en op school werd hij gepest. Toen hij zestien jaar oud was vluchtte hij het huis uit en is hij zelfstandig gaan wonen. De eerste zestien jaar van zijn leven waren een absolute nachtmerrie waarin hij zich vaak heel alleen heeft gevoeld. Hij had jaren en meerdere mislukte relaties nodig om stap-voor-stap zichzelf weer te vinden. Na elke tegenslag kwam hij er in zijn leven sterker uit en kwam hij meer in contact met zichzelf. Uiteindelijk stond hij na een lange omzwerving weer in zijn kracht en dat gaf hem de kans om te doen wat hij al jaren zo graag wilde: politieman worden en op deze manier bijdragen aan een meer rechtvaardige maatschappij. Hij wilde bestrijden waar hij zelf zo lang het slachtoffer van was geweest.
Eenzaam in de groep
Het gevoel van absolute eenzaamheid kwam kort na het afvuren van zijn wapen direct weer terug, omdat geen enkele collega de moeite had genomen te vragen hoe het met hem ging. Ze lieten hem maar en gingen meteen weer door met het werk. Ook Tim zelf durfde zijn emoties niet te laten zien en te praten over wat hij had meegemaakt. Natuurlijk werd hij wel als verdachte gehoord, maar naar zijn gevoelens werd niet gevraagd. Hij sprak vanuit zijn rol als agent en verstopte de mens Tim ergens ver weg. Hij sprak tijdens de verhoren of naar zijn directe collega’s zijn gevoel niet uit, bang om niet begrepen te worden. Hij deed wat hij al jaren deed; zichzelf verstoppen achter die krachtpatser zonder emoties of gevoelens. Het was de overlevingsstrategie die hij als kind al had ingezet om te kunnen dealen met alle heftige gebeurtenissen in zijn jeugd. Door dat diepe gevoel van eenzaamheid en onveiligheid kort na het schietincident viel hij weer terug in oud gedrag. Met alle gevolgen van dien. Juist door weer niet te praten over zijn gevoelens, stapelde hij zijn pijn op en liep hij uiteindelijk jaren later volledig vast. Diagnose: PTSS.
De noodrem in zijn leven
De PTSS van Tim is niet ter herleiden naar één traumatische gebeurtenis, maar naar een hele serie van traumatische gebeurtenissen die nog niet verwerkt waren. De gebeurtenissen kenden één heel duidelijke rode draad – het gevoel van eenzaamheid en onveiligheid. De situatie na het schietincident was de trigger voor het eenzame en onveilige gevoel wat hij eerder in zijn leven al zo intens had gevoeld. Op het moment dat Tim zich alleen voelde staan, sloot hij zich af van zijn gevoelswereld, toonde hij geen emoties meer en stelde hij zich op als een geharde vent. Deze strategie maakte dat hij maar door kon blijven gaan en niet geconfronteerd hoefde te worden met zijn gevoelens. De PTSS later in zijn leven was de noodrem waardoor hij wel naar zijn gevoelens móest luisteren en laag voor laag zijn pantser moest afbreken om de Tim te hervinden die hij jaren geleden verstopt had. Juist het praten over alle heftige gebeurtenissen in zijn leven, hielp hem om zichzelf terug te vinden.
Kwetsbaarheid als kracht
In de doorbraaksessie die hij recent bij mij deed, kreeg hij het laatste zetje de goede kant op en werd hij bevestigd dat zijn gevoel heel zijn leven juist haarzuiver is geweest. Welk misbruik anderen in zijn leven ook van hem gemaakt hebben of hoe vaak hij ook het gevoel had helemaal alleen te staan. Tim geeft nu bij de politie lezingen over wat PTSS is en hoe dit beter behandeld én voorkomen kan worden. Zijn boodschap: heb oog voor elkaar, heb oog voor de mens achter het uniform. We zijn allemaal mens met gevoelens en emoties. Creëer een werkomgeving die zo veilig (en professioneel) is dat er altijd ruimte is om die gevoelens en emoties te uiten. Dat is geen teken van zwakte, maar juist van professionaliteit en menselijkheid. Wees waakzaam op jezelf en de ander, zodat je als politieprofessional waakzaam en dienstbaar kan blijven voor de maatschappij.
Michiel van der Pols
Comments